امکان تجربۀ دینی

پنجمین سخنرانی از مجموعۀ سخنرانی‌های زمستانۀ انجمن‌علمی فلسفۀ دین ایران توسط دکتر عبدالرسول کشفی از دانشگاه تهران تحت عنوان «امکان تجربۀ دینی» در روز چهارشنبه، ۱۳ اسفند ماه، از ساعت ۱۸ تا ۲۰ برگزار شد.

همچنین در زیر چکیدۀ این سخنرانی قابل مطالعه است

چکیدۀ سخنرانی «امکان تجربۀ دینی»

عبدالرسول کشفکی | دانشگاه تهران

وقوعِ تجربۀ دینی و معرفت‌بخشیِ آن مبنای یکی از براهین اثبات وجود خداوند در فلسفۀ دین معاصر است. این برهان که با نام «برهان تجربۀ دینی» معروف است از نیمۀ دوم قرن بیستم در کانون توجه فیلسوفان دین قرار گرفته است. ریچارد سوینبرن، فیلسوف و متأله معاصر، و به تبع او برخی فیلسوفانِ دیگر، اعتبارِ معرفت‌شناختی تجربۀ دینی را مبتنی بر اصلی عقلانی به نام «اصل ساده‌باوری» می‌دانند. بر مبنای این اصل، باورِ ناشی از تجربه‌ در غیاب مُبطل، به لحاظ معرفتی موجّه است. متفکران یاد شده این اصل را، که در تجربۀ حسی به‌کار می‌رود، به حوزۀ تجربۀ دینی تسری داده‌اند. آنان معتقدند به رغمِ آنکه تجربۀ ‌دینی با تجربۀ ‌حسی ناهم‌سنخ است، ساختاری مشابه با آن دارد: تجربۀ حسی دارای سه رکن است: فاعل شناسا، متعلَّقِ شناسایی و ظهور یا آشکارگیِ متعلَّقِ شناسایی در آستانۀ ‌آگاهی فاعل شناسا. به همین ترتیب، تجربۀ دینی نیز واجدِ سه رکن است: فاعل شناسا (انسان)، متعلق شناسایی (امر الوهی) و ظهور یا آشکارگیِ امرِ الوهی در آستانۀ آگاهی انسان؛ از این رو، می‌توان اصل ساده‌باوری را در تجربۀ دینی نیز به‌کار گرفت. گروهی از منتقدان اعتبار معرفت‌شناختی تجربۀ ‌دینی با استناد به وصف بی‌حدی خداوند تجربۀ دینی را منطقاً ناممکن می‌دانند. این گروه سه دلیل بر دیدگاهِ خود ارائه می‌کنند: یکم، خداوند بی‌حد است و تجربۀ بی‌حدی ناممکن است (تجربۀ محدویت روشن است اما تجربۀ بی‌حدی مبهم و نامفهوم است). دوم، ذهنِ فاعل شناسا (انسان) از آنجا که محدود است، قادر به ادراک بی‌حدی نیست (شناخت نوعی احاطه است و محدود نمی‌تواند محیط بر نامحدود شود). سوم، امر بی‌حد تمام‌پذیر نیست، به همین دلیل، بخشی از اوصاف او (و نه همۀ اوصافش) در دایرۀ آگاهی فاعل شناسا قرار می‌گیرد؛ از این رو، قابل شناخت نیست. در این سخنرانی به نقد اشکالات یادشده می‌پردازم و نشان می‌دهم که تجربۀ دینی را نمی‌توان با توسل به وصف بی‌حدی خداوند ناممکن دانست.

2 دیدگاه

  1. سلام وخسته نباشید شما عزیزان
    دسترسی به فایل سخنان دکتر کشفی چگونه ممکن است؟

پاسخ دادن به محسن

برای صرف‌نظر کردن از پاسخ‌گویی اینجا را کلیک نمایید.

  +  6  =  9