مدرنیسم اسلامی

سومین سخنرانی از مجموعۀ سخنرانی‌های زمستانۀ انجمن‌علمی فلسفۀ دین ایران با همکاری مجمع عالی حکمت اسلامی شعبۀ مشهد توسط دکتر جهانگیر مسعودی از دانشگاه فردوسی مشهد تحت عنوان «مدرنیسم اسلامی» در روز چهارشنبه، ۲۹ بهمن ماه، از ساعت ۱۸ تا ۲۰ برگزار شد.

فایل تصویری این جلسه در زیر قابل مشاهده است:

همچنین در زیر چکیدۀ این سخنرانی قابل مطالعه است

چکیدۀ سخنرانی «مدرنیسم اسلامی»

جهانگیر مسعودی | دانشگاه فردوسی مشهد

مدرنیسم اسلامی اصطـلاحی است كه چند دهه از كاربـرد آن می‌گذرد، امـا برای بسیاری از خواننـدگان ایرانی اصطلاح مأنـوسی نیست. فضل‌الرحـمان ملك، روشنفـكر پـرآوازۀ پاكستانی كه بخش واپسیـن حیات علـمی خود را در دانشـگاه شیكاگوی آمریكا سپری كرد، در سال ۱۹۷۰ میلادی، مقاله‌ای با همین نـام نگاشت و در آن از جریانی با این نام در میان نواندیشان مسلمان یـاد كرد. «مدرنیسـم اسلامی» را می‌توان یکی از مهم‌ترین رویـكردها و واکنـش‌ها در برابـر مسائـل و چالش‌هایی دانست که مدرنیتـه برای جهان اسلام پدید آورده است و به‌طور معمول از آن به‌عنوان جریانی در برابر جریان احیـاگری اسـلامی و یا جریـان های بنیـادگرا و انقـلابی یاد می‌كنند.شاید بتـوان گفت مهم‌تـرین ویـژگی مدرنیست‌های مسلمان این است كه می‌كوشند میان اسلام و مقتضیات دنیای مدرن توافق و سازگاری ایجاد كنند و برای تحقق این مهم، خواستار بازتفسیر مفاهیم و آموزه‌های اسـلامی هستـند زيرا رویـكرد مدرنیسـتی در هر دینی بر ایـن پایـه استـوار است كه می‌تـوان دیـن را بر اساس مقتضیات جدیـد تغیـیر داد. به هميـن دليـل می‌توان پروژۀ مدرنیـسـت‌های مسلمـان را پـروژۀ تغییر نامید. آنان برای تحقق اين تغييربر قوت یافتن جریان عقلی در تمدن اسلامی تأكید دارند و از ایـن حیث ایشان را با جریان معتزله در دورۀ نخستین اسلامی مقایسه می‌کنند. ناظر به همین نكته بسیاری از مدرنیست‌های مسلمان به تأسیس و بسط جریان نواعتزال در جهان اسلام فرا می‌خواننـد و بر همین مبنـا می‌توان ایشان را طرف‌دار دیدگاه اصالت و یا تقدّم عقل در جهان معاصر اسلامی دانـست، البتـه با این قید كه مـراد آنان از عقـل، عقـل مدرن است و نـه عقـل یونـانی یا كلاسیــك. بر اسـاس ملاحـظات فـوق، هـدف مـا در این نـشست، تـحلیـل و بررسـی رویـكرد نوانـدیشانی است كه می‌کوشند میـان باورها و ارزش‌هـای اسلامی بـا ره‌آوردهای دنیای مدرن ایجـاد سازگـاری کنند و بـرای انجـام این مهم آماده‌اند بسیاری از آموزه‌های اسلامی را در چارچوب عقل مدرن درک کرده و در صورت نـاسازگاری، به تأویـل و حتی ابطال‌شان رأی دهند.از ظاهر عنوان این جریان چنـین به‌نظر می‌رسد كه خواهـان نوعی مدرنیتۀ اسلامی‌شده هستند، امـا درست برعكس، آنان خواهان اسلامی هستند كه مدرن‌شده و ظرفیت‌های مطابقت با مدرنیته را داشته باشد. برای تحليل جريـان يـادشده از مدل شنـاخت درمانی كه توسط آرتـور تی بك، در روان‌درمـانی عرضـه شده است، بهـره خواهيم برد.

دیدگاهی بنویسید

2  +  6  =